ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง PIER ยังคงมุ่งมั่นในการเป็นศูนย์กลางด้านการวิจัยเศรษฐกิจ ภายใต้การนำของ ดร.โสมรัศมิ์ จันทรัตน์ ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์คนปัจจุบัน ในบทสัมภาษณ์นี้ ดร.โสมรัศมิ์ ได้ถ่ายทอดแนวคิดและวิสัยทัศน์ในการผลักดันความก้าวหน้าทางวิชาการเพื่อให้เกิดการเชื่อมโยงสู่การกำหนดนโยบายและการพัฒนาเศรษฐกิจไทย พร้อมแบ่งปันเรื่องราวของความสำเร็จที่ผ่านมาและเป้าหมายในอนาคต

ตลอด 10 ปีที่ผ่านมาสถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์ ได้ขับเคลื่อนการผลิตผลงานวิจัยเพื่อไปต่อยอดการสนับสนุนเชิงนโยบายตามพันธกิจของเราอย่างต่อเนื่อง ในปัจจุบัน เรามีผลงานวิจัยในรูปแบบของ PIER Discussion Paper กว่า 230 ชิ้น มีบทความเชิงวิชาการที่สังเคราะห์ออกมาในรูปแบบของบทความสั้นอย่าง aBRIDGEd กว่า 210 ชิ้น และได้สร้าง network ของนักวิชาการไทยซึ่งขยายขึ้นเรื่อย ๆ โดยปัจจุบันมีนักวิชาการในเครือข่ายถึง 315 คน นอกจากนั้น เรามีแพลตฟอร์ม PIER Research Workshop ที่ช่วยสร้างเสริมการแลกเปลี่ยน การเรียนรู้ และการร่วมมือกันระหว่างนักวิชาการไทยกับต่างประเทศด้วย

สำหรับนักวิชาการของ PIER เอง เราได้ผลิตผลงานวิจัยอย่างต่อเนื่อง มีการทำงานร่วมกับนักวิชาการในธนาคารแห่งประเทศไทย นักวิชาการจากมหาวิทยาลัยของไทยและต่างประเทศอย่างต่อเนื่องจนกระทั่งปัจจุบันเราได้สั่งสมองค์ความรู้ใน 5 ด้านหลักที่สามารถนำไปสู่การเข้าใจพัฒนาการทางเศรษฐกิจการเงินของไทยได้ดียิ่งขึ้น ซึ่ง 5 ด้านหลักนี้ประกอบไปด้วย

1. ด้านเศรษฐกิจมหภาค นโยบายการเงินการคลัง
2. ด้านตลาดแรงงานไทย
3. ด้านผลิตภาพและการแข่งขัน
4. ด้านระบบการเงินไทย และ
5. ด้าน climate change

และเราก็มีแพลตฟอร์มในการเชื่อมโยงองค์ความรู้เหล่านี้กับภาคส่วนการทำนโยบายและสาธารณะชน ซึ่งทำให้เราสามารถทำหน้าที่เป็น resource center เพื่อสนับสนุนการทำนโยบายของธนาคารแห่งประเทศไทยเอง รวมถึงการทำนโยบายสาธารณะอื่น ๆ นอกจากนี้ เราก็ยังเป็นที่ที่คอยให้หลักฐานเชิงประจักษ์ เพื่อสนับสนุนการแลกเปลี่ยนและถกเถียงในเชิงนโยบายอย่างสร้างสรรค์ในสังคมอีกด้วย

พูดได้ว่าใน 10 ปีที่ผ่านมาเรามีความภาคภูมิใจที่ได้มีส่วนเป็นฟันเฟืองหนึ่งในการขับเคลื่อนการพัฒนาของวงการวิชาการไทย และเป็นส่วนหนึ่งในระบบนิเวศในการทำนโยบายที่ต้องอยู่บนรากฐานแห่งข้อมูลและองค์ความรู้

โลกของเราก็มีการเปลี่ยนแปลงอย่างก้าวกระโดด ทั้งในมิติของเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี ซึ่งมีความไม่แน่นอนที่สูงขึ้น มีความซับซ้อนมากขึ้นยากจะคาดเดาได้ ดังนั้น การทำนโยบายสาธารณะรวมถึงนโยบายของธนาคารประเทศไทยเองก็มีความท้าทายมากขึ้น ทำให้ต้องหันกลับมายึดหลักการ หลักฐานเชิงประจักษ์ และหลักฐานเชิงวิชาการมากขึ้นกว่าที่เคย แต่ในอีกด้านหนึ่งคือในด้านวิชาการเอง บริบทใหม่ก็ได้สร้างโจทย์วิจัยใหม่ ๆ สร้างโอกาสใหม่ ๆ ที่นักวิชาการจะสามารถ contribute ไปสู่วงการวิชาการได้

อย่างไรก็ตาม การทำงานวิจัยให้ตอบโจทย์การทำนโยบายอย่างตรงจุดและรอบด้านก็เป็นความท้าทายที่สำคัญ ด้วยความซับซ้อนของโจทย์ที่มากขึ้น หลักเศรษฐศาสตร์เดิมอาจใช้ไม่ได้อีกต่อไป ข้อมูลก็อาจจะไม่ได้มีให้วิเคราะห์ หรือภายใต้ทะเลของข้อมูลที่เรามีมากขึ้นเรื่อย ๆ ก็อาจไม่สามารถสะท้อนผลที่จะเกิดขึ้นในอนาคตได้ครอบคลุมนัก รวมถึงมีความเกี่ยวโยงกันกับหลายศาสตร์และหลายภาคส่วนมากขึ้น ดังนั้น ในบริบทใหม่หรือทศวรรษใหม่ จะเป็นทศวรรษที่มีความท้าทายและน่าตื่นเต้นมากสำหรับนักวิชาการเอง

ในทศวรรษใหม่ การดำเนินการของสถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์ ยังคงยึดมั่นในพันธกิจเดิม คือการผลิตผลงานวิจัยเพื่อตอบโจทย์นโยบาย ในวงวิชาการ เราจะต่อยอดเวทีในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ รวมถึงการร่วมมือระหว่างนักวิชาการไทยกับต่างประเทศ รวมถึงนักวิชาการที่ข้ามศาสตร์มากขึ้นเพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่ ๆ เพื่อตอบโจทย์ที่ซับซ้อนมากขึ้น ในขณะเดียวกัน ก็จะต่อยอดงานวิชาการให้ไปสู่ภาคนโยบายมากขึ้น โดยจะให้ความสำคัญกับการสื่อสาร การแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ รวมถึงการทำงานร่วมกับภาคนโยบายที่อยู่ใน value chain ของกระบวนการทำนโยบายมากขึ้น เพื่อให้สามารถตั้งโจทย์และตอบโจทย์งานวิจัยได้อย่างตรงจุดและรอบด้านขึ้น และที่สำคัญคือสามารถตอบโจทย์ประเทศได้ดียิ่งขึ้น

จริง ๆ แล้วหัวใจสำคัญที่สุด ในการขับเคลื่อนสถาบันวิจัย ก็คือนักวิจัยและทีมงานที่ทำงานอย่างตั้งใจ และก็มีความเชื่อมั่นว่าสิ่งที่ทำสามารถที่จะมีประโยชน์กับองค์การวิชาการแล้วก็ประเทศได้ ส่วนตัวเมื่อมองกลับไปก็รู้สึกภูมิใจที่ได้เป็นส่วนหนึ่งในการขับเคลื่อนทิศทางและสร้าง “วัฒนธรรม” ของสถาบันวิจัยเรา ที่มีความเรียบง่าย เห็นอกเห็นใจ ทำงานเป็นครอบครัว ดังนั้น ในทุกก้าวต่อไปของสถาบันฯ ก็อยากจะรักษาตรงนี้ไว้ เพื่อให้ทีมงานทุกคนมีความสุขในการทำงานวิจัย และมีความภูมิใจในทุกก้าวที่เราจะทำมันไปด้วยกัน