Research
Discussion Paper
PIERspectives
aBRIDGEd
PIER Blog
Events
Conferences
Research Workshops
Policy Forums
Seminars
Exchanges
Community
PIER Research Network
Visiting Fellows
Funding and Grants
About Us
Our Organization
Announcements
PIER Board
Staff
Work with Us
Contact Us
TH
EN
Research
Research
Discussion Paper
PIERspectives
aBRIDGEd
PIER Blog
Thailand and the Middle-Income Trap: An Analysis from the Global Value Chain Perspective
Discussion Paper ล่าสุด
Thailand and the Middle-Income Trap: An Analysis from the Global Value Chain Perspective
ค่าเงินบาทผันผวน: “ตัวปรับสมดุล” หรือ “ตัวป่วน” เศรษฐกิจไทย
aBRIDGEd ล่าสุด
ค่าเงินบาทผันผวน: “ตัวปรับสมดุล” หรือ “ตัวป่วน” เศรษฐกิจไทย
Events
Events
Conferences
Research Workshops
Policy Forums
Seminars
Exchanges
Confidence and College Applications: Evidence from a Randomized Intervention
งานสัมมนาล่าสุด
Confidence and College Applications: Evidence from a Randomized Intervention
The Impact of Climate Change on Thai Households
งานสัมมนาล่าสุด
The Impact of Climate Change on Thai Households
สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์
สถาบันวิจัยเศรษฐกิจ
ป๋วย อึ๊งภากรณ์
Puey Ungphakorn Institute for Economic Research
Community
Community
PIER Research Network
Visiting Fellows
Funding and Grants
PIER Research Network
PIER Research Network
Funding & Grants
Funding & Grants
About Us
About Us
Our Organization
Announcements
PIER Board
Staff
Work with Us
Contact Us
Staff
Staff
ลงนามบันทึกข้อตกลงความร่วมมือในการพัฒนาฐานข้อมูลเพื่อแก้ไขปัญหาหนี้สินเกษตรกรไทย
ประกาศล่าสุด
ลงนามบันทึกข้อตกลงความร่วมมือในการพัฒนาฐานข้อมูลเพื่อแก้ไขปัญหาหนี้สินเกษตรกรไทย
PIER Blogblog
QR code
Year
2023
2022
2021
2020
...
/static/37f6db5d76a0303d3e0387b8965abc69/e9a79/cover.png
23 กุมภาพันธ์ 2566
20231677110400000

หนี้ครัวเรือนไทย วิกฤติแค่ไหน ทำไมถึงไม่ควรมองข้าม?

หนี้ครัวเรือนไทย วิกฤติแค่ไหน ทำไมถึงไม่ควรมองข้าม?

ในทศวรรษที่ผ่านมา ตัวเลขยอดหนี้รวมของครัวเรือนต่อ GDP ของไทยอยู่ในระดับสูง และโตเร็วเป็นลำดับต้น ๆ เมื่อเทียบกับประเทศที่อยู่ในระดับการพัฒนาเดียวกัน จากข้อมูลสินเชื่อในระบบจากเครดิตบูโร คนไทย 25 ล้านคน (1 ใน 3 ของประชากรไทย) มีหนี้ในระบบ มีมูลค่าหนี้เฉลี่ยต่อคนมากถึง 527,000 บาท และ 1 ใน 5 กำลังมีหนี้เสีย (ข้อมูล ณ ไตรมาส 3 ปี 2565)

ธนาคารแห่งประเทศไทย และสถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์ ได้ร่วมกันสร้างงาน scrollytelling เรื่อง "หนี้ครัวเรือนไทย วิกฤติแค่ไหน ทำไมถึงไม่ควรมองข้าม?" ขึ้น เพื่อสร้างความตระหนักรู้ต่อคนในวงกว้าง ถึงความน่ากังวลของปัญหาหนี้ครัวเรือน ต้นตอของปัญหา แนวทางที่จะแก้ปัญหาหนี้ได้อย่างยั่งยืน ตลอดถึงช่องทางและตัวช่วยต่าง ๆ สำหรับประชาชนทั่วไป ตั้งแต่ก่อนเป็นหนี้ ในขณะเป็นหนี้ และเมื่อมีปัญหาหนี้ โดยหวังว่าความรู้ความเข้าใจจากงานชิ้นนี้จะนำไปสู่การสานต่อแนวนโยบายแก้หนี้ที่ตรงจุดและยั่งยืนของผู้ทำนโยบายและสถาบันการเงิน ช่วยจุดประกายการมีส่วนร่วมอย่างสร้างสรรของภาคส่วนต่าง ๆ ในสังคมในการแก้ไขปัญหาหนี้ครัวเรือน ตลอดถึงช่วยให้ประชาชนทั่วไปมีแนวทางในการป้องกันและแก้ไขปัญหาหนี้ของตนเองได้

คลิกเพื่อชม Scrollytelling

ทำไมหนี้ครัวเรือนไทยจึงเป็นปัญหาที่น่ากังวล?

เมื่อเรามาเจาะลึกลงไปว่าหนี้ของคนไทยอยู่ในสินเชื่อประเภทใดและอยู่กับผู้กู้กลุ่มไหน และมีคุณภาพอย่างไร จะพบว่าหนี้ครัวเรือนไทยเป็นปัญหาที่หลายฝ่ายกังวล เพราะ

  1. หนี้ส่วนใหญ่ของคนไทยเป็นสินเชื่อที่อาจไม่สร้างรายได้ (non-productive loan) โดย 69% ของบัญชีหนี้ครัวเรือนทั้งหมดเป็นสินเชื่อส่วนบุคคลและบัตรเครดิต (ข้อมูล ณ ไตรมาส 3 ปี 2565) ซึ่งมักเป็นหนี้เพื่อการอุปโภคบริโภคที่ใช้แล้วหมดไป ไม่ช่วยให้มีรายได้เพิ่มขึ้นหรือทำให้มีชีวิตที่ดีขึ้นในอนาคต และยังมีระยะผ่อนสั้นแต่ดอกเบี้ยสูง ทำให้มีภาระผ่อนต่อเดือนที่สูง ต่างจากประเทศที่พัฒนาแล้ว เช่น สหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา และญี่ปุ่น ซึ่งถึงแม้จะมีสัดส่วนยอดหนี้ครัวเรือนต่อ GDP ที่สูงใกล้เคียงกับไทย แต่ส่วนใหญ่หรือเกือบทั้งหมดเป็นสินเชื่อเพื่อที่อยู่อาศัยที่สามารถสร้างรายได้หรือความมั่งคงได้

  2. หนี้ส่วนใหญ่อยู่กับกลุ่มผู้กู้ที่มีปัญหาด้านความสามารถในการชำระหนี้ ปัจจุบันคนไทยกว่า 5.8 ล้านคนกำลังมีหนี้เสีย (ซึ่งคิดเป็น 1 ใน 5 ของคนไทยที่เป็นหนี้) ซึ่งส่วนใหญ่เป็นสินเชื่อส่วนบุคคล (ข้อมูล ณ ไตรมาส 3 ปี 2565) โดยกลุ่มวัยเริ่มทำงานมีสัดส่วนการใช้สินเชื่อที่อาจไม่สร้างรายได้สูงที่สุดและมีสัดส่วนผู้กู้ที่มีหนี้เสียสูงที่สุดด้วยถึง 1 ใน 4 ส่วนเกษตรกรและผู้มีรายได้น้อยเป็นสองกลุ่มผู้กู้ที่มีสัดส่วนภาระหนี้ต่อรายได้ (debt service ratio: DSR) สูงที่สุด สุ่มเสี่ยงที่จะชำระหนี้ไม่ได้ หรือชำระได้เพียงดอกเบี้ยหรือบางส่วน ทำให้ยากที่จะหลุดพ้นจากปัญหาหนี้

ปัญหาหนี้ครัวเรือนไทยเกิดจากสาเหตุใด?

หากมองจากตัวลูกหนี้ ปัญหาหนี้อาจเกิดจากการขาดวินัยทางการเงิน ขาดความรู้ในการบริหารจัดการเงินและการบริหารจัดการหนี้ ขาดเงินทุนและรายได้ หรือแม้แต่การขาดภูมิคุ้มกันทางเศรษฐกิจทำให้ความไม่แน่นอนที่เกิดขึ้นทั้งกับรายได้และรายจ่าย ส่งผลให้ครัวเรือนมีปัญหาทางการเงิน นอกจากนี้ปัญหาหนี้ครัวเรือนของไทยไม่ได้เกี่ยวข้องกับแค่ลูกหนี้ แต่ยังเกี่ยวพันกับองค์ประกอบอื่น ๆ เช่น สถาบันการเงินและกลไกให้ความช่วยเหลืออื่น ๆ ด้วย

แล้วควรแก้ปัญหาอย่างไรให้ยั่งยืน?

การแก้ปัญหาหนี้ครัวเรือนต้องทำอย่างครบวงจร ถูกหลักการ แก้ตรงจุด และอาศัยความร่วมมือกันของทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง

  • ลูกหนี้ ควรสำรวจความพร้อมและความจำเป็นก่อนมีหนี้ วางแผนด้านการเงินและทำความเข้าใจสินเชื่อที่จะกู้ เมื่อเป็นหนี้แล้วควรมีวินัยในการจ่ายหนี้ตรงเวลาตามเงื่อนไข ไม่จ่ายแค่ขั้นต่ำ เมื่อเริ่มจ่ายหนี้ไม่ได้ก็หาวิธีแก้ปัญหาจากช่องทางและมาตรการช่วยเหลือต่าง ๆ ที่มี

  • สถาบันการเงินผู้ให้กู้ เป็นเจ้าหนี้ที่รับผิดชอบ ปล่อยสินเชื่อที่เหมาะกับลูกหนี้ ให้ข้อมูลที่ถูกต้องและครบถ้วน สร้างแรงจูงใจให้ลูกหนี้จ่ายและไม่สะสมหนี้ และช่วยลูกหนี้ที่เสี่ยงจะติดกับดักหนี้หรือปรับโครงสร้างหนี้ให้ก่อนขึ้นศาล

  • หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ร่วมมือกันพัฒนากลไกการช่วยเหลือลูกหนี้ที่มีปัญหา ให้ความรู้ทางการเงิน ปรับปรุงฐานข้อมูลสินเชื่อให้สะท้อนความสามารถในการจ่ายหนี้ได้แม่นยำขึ้นโดยไม่ลดโอกาสในการเข้าถึงสินเชื่อ รวมไปถึงการแก้ปัญหาด้านรายได้ให้มีเพียงพอและมั่นคง และปรับปรุงระบบสวัสดิการรัฐให้เข้าถึงได้ ครอบคลุม และมีประสิทธิภาพ

ทราบหรือไม่

ธนาคารแห่งประเทศไทย ในฐานะหนึ่งในหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ได้ออกเอกสารทิศทางและแนวนโยบาย "แนวทางการแก้ปัญหาหนี้ครัวเรือนอย่างยั่งยืน" ขึ้น เพื่อเป็นจุดตั้งต้นให้ทุกภาคส่วนใช้ในการแก้ปัญหาหนี้ครัวเรือนร่วมกัน

ข้อคิดเห็นที่ปรากฏในบทความนี้เป็นความเห็นของผู้เขียน ซึ่งไม่จำเป็นต้องสอดคล้องกับความเห็นของสถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์
ลัทธพร รัตนวรารักษ์
ลัทธพร รัตนวรารักษ์
สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์
โสมรัศมิ์ จันทรัตน์
โสมรัศมิ์ จันทรัตน์
สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์

สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์

273 ถนนสามเสน แขวงวัดสามพระยา เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200

โทรศัพท์: 0-2283-6066

Email: pier@bot.or.th

เงื่อนไขการให้บริการ | นโยบายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล

สงวนลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2566 สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์

เอกสารเผยแพร่ทุกชิ้นสงวนสิทธิ์ภายใต้สัญญาอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 Unported license

Creative Commons Attribution NonCommercial ShareAlike

รับจดหมายข่าว PIER

Facebook
YouTube
Email