Can Aging Population Affect Economic Growth through the Channel of Government Spending?
เมื่อวันที่ 8 ตุลาคม 2564 สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์ ได้รับเกียรติจาก ดร.นวรัตน์ เต็มสัมฤทธิ์ อาจารย์คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มาบรรยายในงาน PIER Research Exchange ออนไลน์ ในหัวข้อ “Can Aging Population Affect Economic Growth through the Channel of Government Spending?”
ปัจจุบันประเทศต่าง ๆ กำลังเข้าสู่สังคมสูงวัย ซึ่งเห็นได้ชัดเจนจากแนวโน้มของอัตราการพึ่งพิงของผู้สูงวัย (วัดจากอัตราส่วนของจำนวนผู้เกษียณต่อจำนวนประชาการวัยทำงาน) และอายุคาดเฉลี่ย (life expectancy) ที่เพิ่มขึ้นมาอย่างต่อเนื่อง
ทั้งนี้ งานวิจัยที่ผ่านมาได้ชี้ให้เห็นว่าสังคมสูงวัยนั้นสร้างความท้าทายอย่างมากต่อฐานะทางการคลังของแต่ละประเทศ เนื่องจากค่าใช้จ่ายของภาครัฐในการดูแลผู้สูงวัยเพิ่มสูงขึ้นทั้งในด้านประกันสังคม สุขภาพ ตลอดจนสวัสดิการอื่น ๆ นอกจากนี้ ผลการศึกษายังบ่งชี้ว่าสัดส่วนของประชากรสูงวัยที่เพิ่มขึ้นนั้นส่งผลให้อัตราการออมและการสะสมทุนลดลง ซึ่งทำให้อัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจในระยะยาวลดลงตามไปด้วย
จากปัญหาดังกล่าว งานวิจัยนี้จึงมุ่งที่จะตอบคำถามว่าสังคมสูงวัยส่งผลต่อการใช้จ่ายของภาครัฐอย่างไรทั้งในภาพรวมและในองค์ประกอบ นอกจากนี้ สังคมสูงวัยนั้นสามารถช่วยกระตุ้นการเติบโตทางเศรษฐกิจผ่านการจัดสรรค่าใช้จ่ายของภาครัฐที่เหมาะสมได้หรือไม่ โดยงานวิจัยนี้ได้ใช้ข้อมูล panel จาก 87 ประเทศ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2539 ถึง 2560 และใช้เทคนิค Generalized Method of Moments (GMM) ในการประมาณค่าสัมประสิทธิ์
ผลการศึกษาพบว่า สังคมสูงวัยนั้นส่งผลให้ค่าใช้จ่ายภาครัฐเพิ่มสูงขึ้น โดยเฉพาะในประเทศที่มีรายได้สูง โดยหากพิจารณาถึงผลกระทบต่อองค์ประกอบของรายจ่ายภาครัฐ จะพบว่ากลุ่มประเทศที่มีรายได้สูงนั้นมีค่าใช้จ่ายด้านด้านประกันสังคมเพิ่มมากขึ้น ขณะที่ในกลุ่มประเทศที่มีรายได้ปานกลางจนถึงต่ำ กลับพบว่ามีค่าใช้จ่ายด้านการป้องกันประเทศที่สูงขึ้น แต่ค่าใช้จ่ายทางด้านการศึกษาปรับลดลง ทั้งนี้ งานวิจัยนี้ได้แสดงให้เห็นว่าการจัดสรรงบประมาณไปสู่ค่าใช้จ่ายทางด้านการศึกษาที่มากขึ้นในสังคมสูงวัยจะช่วยกระตุ้นให้เศรษฐกิจขยายตัวดีขึ้นได้