ศ. ดร.กฤษฎ์เลิศ สัมพันธารักษ์ ศาสตราจารย์จาก University of California San Diego (UCSD) และที่ปรึกษาของสถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์ ถือเป็นอีกหนึ่งบุคคลสำคัญของ PIER ที่มีบทบาทอย่างต่อเนื่องตั้งแต่เริ่มก่อตั้งสถาบัน ท่านเริ่มต้นในฐานะที่ปรึกษา และต่อมาได้ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการสถาบันเป็นเวลา 2 ปีในช่วงปี 2562–2564 ก่อนจะกลับมาทำหน้าที่ที่ปรึกษาอีกครั้ง ด้วยการอยู่เคียงข้างสถาบันตั้งแต่วันแรก ศ. ดร.กฤษฎ์เลิศ ได้เห็นทุกช่วงของพัฒนาการ ตลอดเส้นทางการเติบโตของ PIER รวมทั้งเป็นส่วนหนึ่งในการขับเคลื่อนและพัฒนาองค์กรจนถึงปัจจุบัน

ช่วงที่สถาบันก่อตั้งมาได้ประมาณ 4 ปี ผมได้เข้ามาเป็นผู้อำนวยการสถาบัน รับงานต่อจาก ดร.ปิติ ซึ่งเป็นการรับงานแบบต่อเนื่อง เพราะที่จริงผมช่วย ดร.ปิติ มาตั้งแต่ตอนก่อตั้งสถาบัน เพราะฉะนั้นการที่มารับงานต่อเราก็รู้อยู่แล้วว่าตอนนั้นสถาบันเป็นอย่างไร ทิศทางจะไปทางไหน ซึ่งมันมีความต่อเนื่องค่อนข้างชัด

ในช่วงนั้น สถาบันถือว่าอยู่ตัวแล้วในระดับหนึ่ง คือเรามีผลิตภัณฑ์วิชาการที่ผลิตออกมาเเล้วสื่อสารกับวงการวิชาการ สาธารณชน และผู้ทำนโยบายอยู่หลายชิ้น ซึ่งคนรู้จักชื่อสถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์ รู้จักผลิตภัณฑ์งานวิจัยที่เรามีแล้ว โดยเรามี PIER Discussion Paper ที่เป็นช่องทางสำหรับตีพิมพ์งานวิจัยให้นักวิชาการทั้งจากในและนอก PIER และนอก PIER มี aBRIDGEd ซึ่งเป็นผลงานที่ย่อยงานวิจัยเชิงลึกให้คนเข้าใจได้ง่ายขึ้น ในขณะเดียวกัน เราเป็นแพลตฟอร์มที่เชื่อมนักวิชาการไทยทั้งในและนอกประเทศเข้าด้วยกัน พร้อมกับมี Policy Forum ที่เชื่อมนักวิชาการเข้ากับผู้ดำเนินนโยบายด้วย

สิ่งที่ผมตั้งใจเข้ามาทำมากขึ้น คือ การขยาย network ของฝั่งนักวิชาการ ซึ่งไม่ใช่แค่การเชื่อมต่อนักวิชาการในไทยเท่านั้น แต่เราอยากขยาย network ให้นักวิชาการในไทยได้เชื่อมต่อกับนักวิชาการต่างประเทศด้วย เพราะเราถือว่างานวิจัยถ้าจะมีคุณภาพได้ก็คงต้องคุยกับนักวิจัยในระดับโลกที่เขามีมาตรฐานที่เป็นที่ยอมรับ การที่เชื่อมต่อกับนักวิชาการต่างประเทศจึงเป็นสิ่งจำเป็นที่ตั้งใจอยากจะทำ

อีกเป้าหมายหนึ่งที่อยากทำมากขึ้น คือ เมื่อแรกเริ่ม เรามีการเชื่อมต่อกับด้านนโยบายที่เป็นแกนหลักของธนาคารแห่งประเทศไทย ซึ่งส่วนใหญ่เป็นด้านนโยบายการเงิน นโยบายสถาบันการเงิน ในส่วนของนโยบายด้านอื่น ๆ อย่างด้านภาคเศรษฐกิจจริง โดยเฉพาะในเรื่อง informal sector เราก็อาจจะยังไม่ได้ดูมากในช่วงแรก ดังนั้น ในช่วงที่ 2 เราพยายามจะขยายการเชื่อมต่อกับนโยบายภาคเศรษฐกิจจริงมากขึ้น โดยมีการขยายเครือข่าย ไม่ใช่เฉพาะนักวิชาการ แต่เชื่อมต่อกับผู้ดำเนินนโยบาย มีการทำงานมากขึ้นกับสำนักงานภาคของธนาคารแห่งประเทศไทย และกับหน่วยงานภาครัฐอื่น ๆ ทั้งในกรุงเทพและส่วนภูมิภาคในช่วงนี้

สิ่งที่เกิดขึ้นโดยไม่ได้คาดคิดซึ่งกระทบกับการทำงานของ PIER และทำให้ต้องปรับการทำงานค่อนข้างเยอะคือ โควิด 19 ที่เกิดขึ้นในช่วงปี 2020 เนื่องจากในช่วงแรก เราต้องการทำงานวิจัยที่ตอบโจทย์นโยบายงานวิจัยเชิงลึก แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นงานวิจัยที่อิงข้อมูล (evidence-based research) ข้อมูลหลายชุดที่เราใช้จึงเป็นข้อมูลที่ต้องมาทำที่ออฟฟิศ ซึ่งนักวิจัยไม่สามารถเข้ามาทำได้ในช่วงโควิด ก็ถือว่าเป็นความท้าทายและต้องแก้ปัญหากันว่าเราจะทำงานวิจัยอย่างไรในช่วงนั้น แต่ขณะเดียวกันเทคโนโลยีก็มาช่วยทำให้เราสามารถทำงานในช่วงนั้นได้ ทำให้เราฝึกการทำงานที่มีความคล่องตัวมากขึ้น

สิ่งที่คิดว่าสถาบันวิจัยมีได้โอกาสพัฒนาไปอีกขั้นจากช่วงวิกฤตโควิด คือ การทำงานที่มุ่งเน้นสู่การทำนโยบายมากขึ้นกว่าเดิม เพราะในช่วงวิกฤตเศรษฐกิจ งานวิจัยมีบทบาทสำคัญในการช่วยกำหนดนโยบาย โดยในช่วงนั้นเราจัดงาน Policy Forum ค่อนข้างเยอะ เพราะต้องการได้ความเข้าใจเชิงลึก (insight information) และข้อคิดเห็นจากหลายภาคส่วน ทั้งผู้ประกอบการภายนอกและผู้ทำนโยบายจากหน่วยงานอื่น ๆ เพื่อมาช่วยในการทำนโยบายของธนาคารแห่งประเทศไทย รวมทั้งเพื่อช่วยตั้งโจทย์ให้นักวิจัยให้สอดคล้องกับความต้องการของการทำนโยบายได้มากขึ้นด้วย

นอกจากนี้ นักวิจัยเราได้ไปช่วยให้คำแนะนำ ได้อยู่ในคณะกรรมการหลายชุดของของรัฐบาลและผู้ทำนโยบายซึ่งทำให้เราสามารถสื่อสารทั้งผลการวิจัย หรือว่าองค์ความรู้ที่หลาย ๆ ครั้งอาจจะไม่ได้ถูกตีพิมพ์เป็นงานวิจัยและเป็นองค์ความรู้ที่นักวิจัยสั่งสมมา องค์ความรู้เหล่านั้นก็ได้ถูกถ่ายทอดและถูกนำไปเป็นประโยชน์ในการทำนโยบายด้วย

อยากเห็น PIER รักษาคุณภาพของงานวิจัย ไม่ใช่แค่รักษาอย่างเดียว แต่อยากเห็นคุณภาพของงานวิจัยที่ดีขึ้นด้วยในอนาคต เพราะปัจจุบันโลกเปลี่ยนไปเยอะ งานวิจัยด้านเศรษฐศาสตร์ก็ไม่ได้ใช้ความรู้เฉพาะในสาขาเศรษฐศาสตร์ ต้องใช้ความรู้จากศาสตร์อื่น ๆ เพิ่มขึ้นด้วย จึงอยากเห็น PIER ยังทำงานที่มีคุณภาพในขณะเดียวกันก็มีความกว้างและลึกมากขึ้น

นอกจากนี้ เราทราบกันว่า องค์ความรู้เป็นสิ่งสำคัญ โดยเราเน้นงานวิจัยที่เป็น evidence-based policy research และ academic research ซึ่งแปลว่าเราใช้ข้อมูลในอดีต แต่ว่าข้อมูลในอดีตอาจจะไม่สามารถตอบโจทย์โลกในอนาคตได้แม่นยำเหมือนแต่ก่อน เราจะทำงานอย่างไรให้งานวิจัยของเรายังเกี่ยวข้องและยังสามารถนำไปใช้ทำนโยบายได้ในโลกที่เปลี่ยนไปค่อนข้างเร็ว ดังนั้น จึงอยากเห็นงานวิจัยของ PIER เป็นงานวิจัยที่มองปัญหาในอนาคตด้วย ซึ่งถือว่าเป็นความท้าทายของงานวิจัยทางเศรษฐศาสตร์ และงานวิจัยของ PIER มาโดยตลอด และในโลกอนาคตที่เต็มไปด้วยความไม่แน่นอนสูงนี้ อยากให้สังคมและผู้ดำเนินนโยบายมอง PIER ว่าเป็นสิ่งที่สามารถพึ่งพาได้เสมอ

ในโลกปัจจุบันและโลกอนาคตที่ความไม่แน่นอนสูง ผมอยากให้ PIER เป็นสิ่งที่แน่นอนในความไม่แน่นอนนี้ ก็คืออยากให้ PIER ผลิตงานวิจัยที่มีคุณภาพสูง เชื่อถือได้ และเป็นประโยชน์ต่อสังคมเหมือนอย่างที่ PIER ทำมาตลอด 10 ปีตั้งแต่ที่ก่อตั้งจนถึงปัจจุบัน