Research
Discussion Paper
PIERspectives
aBRIDGEd
PIER Blog
Events
Conferences
Research Workshops
Policy Forums
Seminars
Exchanges
Research Briefs
Community
PIER Research Network
Visiting Fellows
Funding and Grants
About Us
Our Organization
Announcements
PIER Board
Staff
Work with Us
Contact Us
TH
EN
Research
Research
Discussion Paper
PIERspectives
aBRIDGEd
PIER Blog
Exchange Rate Effects on Firm Performance: A NICER Approach
Discussion Paper ล่าสุด
Exchange Rate Effects on Firm Performance: A NICER Approach
ผลกระทบของการขึ้นค่าเล่าเรียนต่อการตัดสินใจเรียนมหาวิทยาลัย
aBRIDGEd ล่าสุด
ผลกระทบของการขึ้นค่าเล่าเรียนต่อการตัดสินใจเรียนมหาวิทยาลัย
Events
Events
Conferences
Research Workshops
Policy Forums
Seminars
Exchanges
Research Briefs
Joint NSD-PIER Applied Microeconomics Research Workshop
งานประชุมเชิงปฏิบัติการต่อไป
Joint NSD-PIER Applied Microeconomics Research Workshop
Special Economic Zones and Firm Performance: Evidence from Vietnamese Firms
งานสัมมนาล่าสุด
Special Economic Zones and Firm Performance: Evidence from Vietnamese Firms
สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์
สถาบันวิจัยเศรษฐกิจ
ป๋วย อึ๊งภากรณ์
Puey Ungphakorn Institute for Economic Research
Community
Community
PIER Research Network
Visiting Fellows
Funding and Grants
PIER Research Network
PIER Research Network
Funding & Grants
Funding & Grants
About Us
About Us
Our Organization
Announcements
PIER Board
Staff
Work with Us
Contact Us
Staff
Staff
Call for Papers: PIER Research Workshop 2025
ประกาศล่าสุด
Call for Papers: PIER Research Workshop 2025
PIER Blogblog
QR code
Year
2025
2024
2023
2022
...
/static/a6f5b1c97f98a57559f613c12c84b1f9/e9a79/cover.png
29 มีนาคม 2567
20241711670400000

ความเชื่อมโยงทางสังคมในประเทศไทยจากเลนส์ของข้อมูล e-Payment

พรรคธาดา ตรีรัตนพิทักษ์

เครือข่ายของการทำธุรกรรมทางการเงินนั้น สามารถสะท้อนความเชื่อมโยงในเชิงสังคมระหว่างกลุ่มคนต่าง ๆ โดยเฉพาะการโอนเงินระหว่างบุคคลธรรมดา เช่น การโอนเงินบ่อยระหว่างกันอาจแสดงถึงความเป็นเพื่อนที่ใกล้ชิดหรือการมีความสัมพันธ์ในครอบครัวของบุคคลสองคน นอกจากนี้ การโอนเงินระหว่างคนในเมืองไปสู่ต่างจังหวัดอาจจะสามารถนำมาวิเคราะห์การส่งเงินกลับบ้านเกิด (remittance transfers) ของแรงงานที่เข้ามาทำงานในเมือง

ตามนิยามของ Social Connectedness Index จาก Bailey et al. (2018) ที่ใช้วัดความเชื่อมโยงทางสังคมของคนในพื้นที่สองพื้นที่ เราสามารถนิยาม e-Payment Connectedness Index โดยให้

e-Payment Connectedness Indexi,j=Transactionsi,jPopulationi⋅Populationj\text{e-Payment Connectedness Index}_{i, j} = \frac{\text{Transactions}_{i, j}}{\text{Population}_i \cdot \text{Population}_j}e-Payment Connectedness Indexi,j​=Populationi​⋅Populationj​Transactionsi,j​​

โดยข้อมูล e-Payment รายธุรกรรมที่นำมาใช้คำนวณ e-Payment Connectedness Index นี้เป็นข้อมูลรายธุรกรรมการโอนเงินระหว่างบุคคลธรรมดา (person-to-person transfer) ที่ได้จากธนาคารขนาดใหญ่ห้าแห่ง ในช่วงปี 2021 โดยผู้อ่านที่สนใจสามารถอ่านรายละเอียดและข้อจำกัดของข้อมูลเพิ่มเติมได้จากบทความ "เจาะลึกพฤติกรรมการใช้ e-Payment ของคนไทย"

เนื่องจากเราสนใจเฉพาะการโอนเงินที่สะท้อนความผูกพันทางสังคมอย่างแน่นหนา เช่นความสัมพันธ์ทางครอบครัว เราจึงจำกัดเครือข่ายของการทำธุรกรรม ให้เหลือเฉพาะความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลที่มีการโอนเงินระหว่างกันอย่างน้อย 1 ครั้งเป็นเวลา 12 เดือนต่อเนื่อง

หมายเหตุ

บทความนี้เป็นผลการวิเคราะห์เบื้องต้น การจำกัดเครือข่ายของการทำธุรกรรม ให้เหลือเฉพาะความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลที่มีการโอนเงินระหว่างกันอย่างน้อย 1 ครั้งเป็นเวลา 12 เดือนต่อเนื่องนั้น อาจจะเป็นนิยามของความสัมพันธ์ที่เข้มงวดและจำกัดเกินไป เป็นไปได้ว่าควรจะแบ่งประเภทของการโอนเงินระหว่างบุคคลธรรมดาออกเป็นประเภทต่าง ๆ ที่ละเอียดกว่านี้

รูปที่ 1: Heatmap แสดง e-Payment Connectedness Index ของการโอนเงินระหว่างบุคคลของจังหวัดต่าง ๆ โดยความเข้มของสีแสดงถึง e-Payment Connectedness Index ที่สูง
กรุงเทพฯ
จังหวัด
หมายเหตุ: แกนสีเป็นแบบ logarithm และมีสีสูงสุดที่ค่า 10 (โดยเป็นค่าดัชนีที่ได้ scaled ขึ้นแล้วเพื่ออำนวยความสะดวกในการแสดงผล)

จะเห็นได้ว่า e-Payment Connectedness ของเชียงใหม่ จะค่อนข้างจะมีนัยเชิงพื้นที่ (high locality) ที่สูงกว่ากรุงเทพฯ และสมุทรปราการ แปลว่าคนในเชียงใหม่มีความน่าจะเป็นค่อนข้างสูงในการโอนเงินอย่างสม่ำเสมอให้กับเพื่อนหรือญาติที่อยู่ในจังหวัดใกล้เคียงในภาคเหนือ ซึ่งต่างจากพฤติกรรมการโอนเงินแบบสม่ำเสมอของคนกรุงเทพฯ และสมุทรปราการที่จะค่อนข้างกระจายตัวไปยังจังหวัดต่างๆมากกว่า โดยคนในสมุทรปราการดูมีความสัมพันธ์กับคนที่อยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนใต้อย่างมีนัยสำคัญ

เครือข่ายของการทำธุรกรรมการโอนเงินระหว่างบุคคลนี้ นอกจากสามารถทำให้เราเห็นภาพความเชื่อมโยงระหว่างบุคคลในพื้นที่ต่าง ๆ แล้ว หากเอามาวิเคราะห์ในเชิงลึก ยังสามารถนำใช้ในการศึกษาวิเคราะห์ผลกระทบจากเหตุการณ์ต่าง ๆ เช่นการเลิกจ้างงาน และภัยธรรมชาติ ว่าจะมีผลกระทบเชิงกว้างกับคนกลุ่มใดบ้างนอกเหนือจากผู้ที่ได้รับผลกระทบโดยตรงด้วย

เอกสารอ้างอิง

Bailey, M., Cao, R., Kuchler, T., Stroebel, J., & Wong, A. (2018). Social Connectedness: Measurement, Determinants, and Effects. Journal of Economic Perspectives, 32(3), 259–280.
พรรคธาดา ตรีรัตนพิทักษ์
พรรคธาดา ตรีรัตนพิทักษ์
ธนาคารแห่งประเทศไทย
ข้อคิดเห็นที่ปรากฏในบทความนี้เป็นความเห็นของผู้เขียน ซึ่งไม่จำเป็นต้องสอดคล้องกับความเห็นของสถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์

สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์

273 ถนนสามเสน แขวงวัดสามพระยา เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200

โทรศัพท์: 0-2283-6066

Email: pier@bot.or.th

เงื่อนไขการให้บริการ | นโยบายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล

สงวนลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2568 สถาบันวิจัยเศรษฐกิจป๋วย อึ๊งภากรณ์

เอกสารเผยแพร่ทุกชิ้นสงวนสิทธิ์ภายใต้สัญญาอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 Unported license

Creative Commons Attribution NonCommercial ShareAlike

รับจดหมายข่าว PIER

Facebook
YouTube
Email